Ị na -adịkarị mfe karịa ka i chere

Ị ga -anabata onyinye ị ga -atụfu pound iri na ise n'ime otu ọnwa na -enweghị nri pụrụ iche ma ọ bụ mmega ahụ, nwee ezumike ezumike Hawaii maka naanị $ 199, ma ọ bụ nweta $ 5,000 ka ị na -arụ ọrụ site n'ụlọ naanị awa atọ ma ọ bụ anọ n'izu? Ọ bụrụ na ị zara “ee” na nke ọ bụla n'ime akụkọ ifo ndị a, ị nwere ike ịgha ụgha. Otú ọ dị, nrubeisi kwa ụbọchị na-adịkarị aghụghọ karị. Ị kwenyere na di ma ọ bụ nwunye gị ma ọ bụ nwunye gị ga -ahụ gị n'anya ruo mgbe ebighị ebi, n'agbanyeghị ihe ọ bụla? Ị na -atụ anya na onye ọ bụla nọ n'ọrụ ga -emezu oge a kara aka wee tufuo oke ya na ọrụ otu? Ikekwe ị dị ka otu n'ime nde mmadụ 4.5 na -akwado Twitter nke nwere pasent 70 nwere ike gbasaa akụkọ ụgha na soshal midia karịa ikwu eziokwu (Vosoughi et al., 2018). Ogige, echiche, na omume niile akọwara n'elu na -egosipụta ụdị nkwenye ụfọdụ, ma ọ bụ nke a makwaara dị ka nke akpọrọ ma ọ bụ aghụghọ.

Nghọta, nke akọwapụtara dị ka ọnọdụ uche nke enwere ike iduhie mmadụ n'ụzọ dị mfe, na -ebutekarị '' ịghọgbu ma ọ bụ jiri ya mee ihe '' (Greenspan, 2008, p. 2) n'ihi na onye ahụ na -eme mkpebi dabere n'echiche enweghị atụ nke na -enweghị ihe akaebe. Mmetụta bara uru nke nghogbu dị ukwuu ma nwee ike bute agbagọ nke eziokwu onwe onye na ọchịchọ ime mkpebi na -adịghị mma, mmekọrịta ọha na eze, na nke akụ na ụba gụnyere ịtụle àgwà ọma nke ndị ọzọ, ịkwado maka ihe kpatara aghụghọ na nke na -enyo enyo, ma ọ bụ ịda maka nkọwa sara mbara na ego. atụmatụ Ponzi a na -apụghị ịgbagha agbagha. Na nkenke, ịbụ onye nghọgbu pụtara ịtụkwasị ndị mmadụ obi na ozi ha na -ekerịta dị ka eziokwu, enweghị mmasị ma ọ bụ enweghị ike iche echiche n'ụzọ ezi uche dị na ya, na ịdabere n'ihe akaebe onwe onye nke ndị ọzọ na -agaghị emepụtagharị ma ọ bụ hụ.

Gịnị mere ụfọdụ ndị ji ekwenye ekwenye?

Ndị na -enweghị ọgụgụ isi n'okporo ụzọ ma ọ bụ ndị nwere ọgụgụ isi na -adịkarị mfe ịgha ụgha. Otú ọ dị, onye ọ bụla, n'oge ọ bụla, nwere ike ịdaba na ajọ obi ọjọọ. Ịgha ụgha pụtara na ị kwenyere ihe na -enweghị ihe akaebe, ma ọ bụ jiri nlezianya nyochaa mmadụ ma jụọ ajụjụ gbasara izi ezi mana ị ruru nkwubi okwu na -ezighi ezi n'ihi na ị nweghị mmetụta na nkwupụta ndị a na -apụghị ịtụkwasị obi (Teunisse et al., 2020). Ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ kọwara dị ka "ọgụgụ isi mmadụ," a na -echekarị na ndị na -aghọgbu onwe ha na -atụkwasị obi gabiga ókè na -ejikwa ya eme ihe n'ụzọ dị mfe n'ihi na ha enweghị nkà mmekọrịta na ikike ịchọpụta ma ọ bụ nyochaa ebumnobi ndị ọzọ.

Ịnagide ịda ụra na ịdaba na ebumnuche enweghị isi nwere ike ịpụta ihe abụọ. Nke mbụ, ị bụ onye na -adịkarị mfe iburu ụzọ nke obere iguzogide iru ebumnuche gị. Na omume, ikwenye n'ụzọ dị mfe pụtara na ọ naghị esiri gị ike ikwenye wee gaa n'ihe na -esote karịa itinye oge gị na -arụrịta ụka (gị onwe gị ma ọ bụ ndị ọzọ) na -enweghị isi (Pennycook & Rand, 2019). Ị nwekwara ike ịbụ ụdị mmadụ nke na -achọghị ịma ihe ị ga -eme izi ezi. yabụ, ị na -anabata echiche ndị ọzọ. Nke abụọ, nkwenkwe ndị ị na -eji eme mkpebi gị nwere ike bụrụ ihe na -ekwekọghị ekwekọ na ọ naghị esepụta nke ọma na eziokwu. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ị nwere ike ịdabere n'ụdị ihe akaebe na -ezighi ezi ma ọ bụ ozi ọjọọ mgbe ị na -eme nhọrọ. Ka ịchọta gịnị kpatara ya ụfọdụ ndị na-adaba n'ọnyà ndị nwere ike ịdaba na ihe kpatara na ndị ọzọ anaghị eme ya, ọ dị anyị mkpa inyocha ọtụtụ ihe ndị ọzọ nwere ọgụgụ isi, mmetụta uche, na ọdịbendị metụtara mkpebi na-adịghị mma.

Ụfọdụ ihe na -akpata ikwere ihe efu

Ị na -asọpụrụ ndị isi n'adighi mma ma na -achọkwa ime ihe. Ọtụtụ n'ime anyị n'amaghị ama kwenyere na ịbụ ezigbo mmadụ pụtara na anyị kwesịrị ịkwado ndị ọzọ. Anyị nwere ike iche na ọ dị mkpa mgbe niile ka ọ bụrụ "ihe ziri ezi" na ịrụ ụka maka ndị ọzọ bụ ntụpọ. A sị ka e kwuwe, ịsị ndị ọzọ mba bụ ihe ndọghachi azụ na ọtụtụ ndị mmadụ anaghị enwe mmasị n'echiche nke ịbụ nkewa. Mgbe onye nọ n'ọnọdụ ike ma ọ bụ nke a na -ahụ anya (ndị dọkịta, ndị ọka iwu, ndị prọfesọ, ndị ọzọ dị mkpa) rịọrọ arịrịọ, anyị na -echekarị na ha ma ihe ha na -ekwu maka ya, anyị na -adabaghị na -ekwenye n'echiche onye ahụ bụ ihe kwesịrị nsọpụrụ na nke ziri ezi. Agbanyeghị, dị ka ọrụ ọ bụla ọzọ dị n'ụwa, ndị nọ n'ọkwa dị elu na-emehiekwa ihe, ụfọdụ nwekwara ike nwee ebumnuche aghụghọ.

Ị tụkwasịrị onwe gị obi karịa ihe ọmụma gị. Enwere mmekọrịta dị mma kpọmkwem n'etiti ihe anyị chere na anyị maara yana ọchịchọ nke ịbụ onye a na -aghọgbu. Ndị kwenyere na ha nwere nka na isiokwu na -emehiekarị karịa ndị nwere ihe ọmụma dị mkpa n'ihi na ha nwere ntụkwasị obi gabigara ókè na mkpebi ha (Dunning, 2019). Echiche nke ọtụtụ ihe ọmụma onwe onye na -eme ka onye nghọgbu ahụ ghara ịhụ na ha na -emehie mgbe a na -enyocha mkpebi siri ike. Ọbụlagodi na ọnọdụ a na -enyo enyo nke ukwuu, onye aghụghọ ahụ na -ezere ịrịọ nzaghachi ma ọ bụ ndụmọdụ n'aka ndị ọzọ n'ihi na ha kwenyere n'ụzọ na -ezighi ezi na ịrịọ maka enyemaka (ma ọ bụ echiche nke abụọ) na -atụgharị uche na enweghị ihe ọmụma ha, ihe ha nwere ike ịla azụ ikweta.

Ị na -ejighị echiche nyocha. Ndị na -adịghị aghọtahie nke ukwuu nwere ike iji echiche nyocha, nke na -enyocha ozi nke ọma tupu emee mkpebi (Swami et al., 2014). Kama nke ahụ, onye nghọgbu ahụ na -adabere na ahụmịhe nke onwe ya ma ọ bụ mmetuta dị ka ntọala maka mkpebi ma nwedịrị ike jụ ozi ama ama n'ihi na ozi a na -enyo enyo dị n'aka na -egosi nke ọma ma ọ bụ dị mfe nghọta. Mgbe ụfọdụ a na -ekwu na anyị na -eji "iwu isi mkpịsị aka," ọ na -adịrị anyị mfe ịnọ na bọọlụ, na -eleghara eziokwu ahụ anya na mkpebi siri ike na -achọkarị ntụgharị uche na nyocha miri emi.

Ị bụ onye omenala na omenala na -agbanwe agbanwe. Ụfọdụ ndị mmadụ na -etinye aha ha dabere na ime ka ha kwekọọ n'otu agbụrụ, agbụrụ, ma ọ bụ otu okpukperechi ma ọ bụ ọdịbendị. Mgbe nchegbu ọdịbendị na -achịkwa ndụ mmadụ, ha na -amalite ozugbo na omume a nabatara nke ọdịbendị ahụ. Dị ka nke a, ha nwere ike ghara ịkatọ atụmatụ a na -echere, kama na -adabakarị na nkwenkwe na atụmanya ndị otu. Ọtụtụ ihe atụ nke nghota otu na -adaba na ụdị a, gụnyere nkwenye na ebili mmiri (ma ọ bụ na -akpa nkata ịbanye) Capitol US bụ mkpebi amamihe. Akụkụ nkata a bụ ihe na -enye nsogbu karịsịa maka ndị na -akwado ihe ụfọdụ metụtara ndọrọndọrọ ọchịchị ma ọ bụ nke obodo, ebe a na -akwado echiche otu na -agbanyeghị agbanyeghị nzuzu a na -ekwu.

Ị nweghị njide onwe onye ma na-emekarị mkpebi n'echeghị echiche. Otu ụzọ ndị na -ere ahịa na ndị mgbasa ozi na -eji na -erigbu aghụghọ maka uru bụ site na imepụta mkpebi mmetụta uche. Mgbe a na-arịọ arịrịọ mmetụta uche, mmadụ nwere ike rie afọ ojuju karịa ime mkpebi ezi uche dị na ya nke bara uru nke ga-adịte aka. Dịka ọmụmaatụ, anyị na -awụlikwa elu na ohere ịzụ ahịa n'ọnọdụ ụkọ, n'agbanyeghị mkpa ọ dị n'ezie - akwụkwọ mposi, onye ọ bụla? Mmetụta nke mmetụta uche na -akawanye njọ mgbe onye ahụ nwere ọtụtụ ihe ọ ga -echebara echiche, ọnọdụ a kọwara dị ka nke nwere “oke ọgụgụ isi.” Mgbe ozi jupụtara na onye ahụ, ha na -achọ ibelata nsogbu ọgụgụ isi wee si otú a mee mkpebi ngwa ngwa mana amachaghị nke ọma. Inwe oke mmetụta ma ọ bụ oke iche echiche nwere ike bute gị oge na ego.

Ị chere na ọ bụ ezi echiche n'ihi na ọ dị ka ndị ọzọ kwenyere. Echiche nke amaghị ọtụtụ ihe nke anyị na ndị mmadụ na -eso na -eme kemgbe ụwa. Amaghị ọtụtụ ihe na -eme mgbe ndị mmadụ n'otu n'otu jụrụ ụkpụrụ, mana kwenye na ndị ọzọ kwadoro ya (Munsch et al., 2018). Nkwenye na ihe agaghị adị njọ ma ọ bụ na -ezighi ezi ma ọ bụrụ na onye ọ bụla na -eme ya ebutela ụfọdụ ihe egwu na ihe nwute kacha njọ na akụkọ ntolite mmadụ. Oké Mgbukpọ ahụ, ịnọgide na -agba ohu, na -egbochi ikike ụmụ nwanyị na -arụ ọrụ, na mmụba nke ọtụtụ okpukpe dabere na nghọta nke ndị ọzọ chere na ọ bụ ezi echiche, n'agbanyeghị enweghị ihe akaebe na -akwado echiche ma ọ bụ mmegharị ahụ.

Ị na -akpa ókè. Ụmụ mmadụ bụ ndị ama ama na echiche doro anya, nke na -edugakarị n'ịghọ aghụghọ. Dịka ọmụmaatụ, anyị na -ekwenyekarị na ụgha mgbe ihe omume sochiri ihe ọzọ na ihe mbụ mere nke abụọ. N'ịbụ ndị a maara dị ka ndahie nke njikọta, anyị na -ejikọkarị ụkpụrụ na ihe omume gara aga dị ka amụma nke ihe anyị kwenyere na ọ bụ eziokwu, n'agbanyeghị enweghị ihe akaebe. Ihe atụ stereotypical bụ ihe ịtụnanya. Ị na -anụ mkpọka na kichin wee kwubie ngwa ngwa na ị nwere mmụọ, ikekwe enweghị ezigbo nyocha ma ọ bụ mkpebi nke nkọwa ndị ọzọ dị mma. Tụkwasị na nke a, anyị na-ekwenyekarị na echiche anyị ziri ezi karịa nke ndị ọzọ, anyị na-eleghara anya ma ọ bụ na anyị aghọtabeghị ihe ndị nwere ike ime na ihe nwere ike ime, anyị na-agbasi mbọ ike na-achọ ozi na ndị na-akwado echiche anyị nwere na mbụ, ebe anyị na-eleghara ma ọ bụ na-ajụ ihe akaebe na -emegide. Ikekwe ihe atụ kacha akpaghasị mmasị nke mmadụ bụ mgbe nkwa nke mbụ na -eduzi omume anyị n'ọdịnihu, nke na -eme mgbe anyị tinyere ego anụ ahụ anyị ma ọ bụ nke uche anyị n'ebe mmadụ nọ, ihe kpatara ya, ma ọ bụ echiche nke anyị maara na ọ bụ nzuzu, mana agbanyeghị na -achụso nhọrọ ahụ, n'ihi njikọ gara aga.

Enweghi ike na uru

N'agbanyeghi ihe ọghọm ọha na eze, akụ na ụba, na nke ọha nke enweghị ike, enwere uru dị n'ịtụkwasị obi gabiga ókè na ịnakwere amụma ndị agaghị ekwe omume.Nke mbụ, ndị ahụ na -ada maka ebubo na -enyo enyo na -enye ihe atụ doro anya iji gwa ndị ọzọ. Dịka ọmụmaatụ, ebubo mgbochi ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa nke ụfọdụ ngalaba ọha na-eme bụ ụzọ na-enye ohere igosipụta ihe akaebe gbasara ịdị irè ọgwụ mgbochi yana ibute ụzọ na mkparịta ụka. Enwere ike igosipụta ihe akaebe na -edochi anya, na nyocha nke ihe akaebe ọ bụghị site n'echiche.

Nke abụọ, ịbụ onye nghọgbu na -enye ohere bụ isi maka inyocha nkwenkwe na ụkpụrụ mmadụ. Ọ bụrụhaala na ejiri nlezianya na-enyocha nhọrọ a ga-eme, onye na-atụgharị uche nwere ike itinye aka na usoro nyocha onwe ya, na-ekpebi ihe akụkụ nke njirimara ha na-enye aka na mkpebi ha. Ọ bụ ezie na onye ahụ na-ahụkarị nwere ike ọ gaghị echebubiga ókè ókè, ma ọ bụrụ na echebara echiche nke ọma dabere na ntule dabere na mmadụ, ozi ma ọ bụ ọnọdụ, usoro mkpebi nwere ike bụrụ ike kama ibu ọrụ. Ndị a na -aghọgbu na -enye ihe atụ pụrụ iche maka ihe kpatara mkpebi ndị metụtara mmetụta uche ji abụkarị ndị a na -akwa ụta karịa.

Nke atọ, inwe obi abụọ gabiga ókè (nkwenye nke enweghị isi) pụtara na ị nwere ike na -akatọ oke ihe ọ bụla. Kama ịga na mgbakọ na echiche ndị mmadụ, ị na -ajụ onwe gị ozugbo. Ndekọ akụkọ ihe mere eme juputara na akụkọ nke ndị ezi omume ndị jụrụ iguzosi ike maka ịchụso eziokwu na nsọpụrụ, nke ọtụtụ n'ime ha merụrụ ahụ ma ọ bụ tụọ mkpọrọ. N'ikpeazụ, anyị kwesịrị ịtụle na na sayensị mmekọrịta mmadụ na ibe, ọbụna mkpebi siri ike dabere na-egosi nwere ohere ndekọ ọnụ ọgụgụ nke pasent 5 nke ịbụ ihe na-adịghị mma (ma ọ bụghị nke a maara dị ka nke ụgha). Ịghọ aghụghọ nwere ike ịpụta n'amaghị ama mee nhọrọ ziri ezi 1 n'ime ugboro iri abụọ. Na mgbakwunye, enwere ogologo akụkọ ihe mere eme na -eguzogide otu echiche na -ekwekọghị ekwekọ gụnyere ihe dịka ụwa gbara gburugburu, ike ndọda, na ịdị adị nke mmalite. Mgbe ụfọdụ, ndị na -amaghị ihe na -amaghị nke ọma na ndị amaghị ihe nwere ike ịbụ ndị mmadụ bụ ndị nkuchi mbụ ma bụrụkwa ndị dike nke ọgbọ na -abịa n'ihu.

Kedu ka ị ga -esi ghara ịghọtahie

Laghachi azụ n'oge na -adịghị anya ịmụta usoro akọwapụtara nke ọma iji merie nganga, isiokwu nke Akụkụ Abụọ nke usoro a.

Forgas, JP (2019). Obi ụtọ na ndị kwere ekwe na ndị nwere obi abụọ nwere mwute? Mmetụta na -enwe mmetụta na nkata. Ntuziaka ugbu a na Science Psychological, 28(3), 306-313.

Greenspan, S. (2008). Akwụkwọ akụkọ nnwere onwe: Ihe kpatara anyị ji aghọgbu na otu esi ezere ya. Praeger.

Munsch, C.L, Weaver, JR, Bosson, J. K., & O'Connor, LT (2018). Onye ọ bụla ma e wezụga m: amaghị nke ọtụtụ mmadụ na asọmpi nwoke. Akwụkwọ akụkọ gbasara mmekọrịta mmadụ na ibe ya, 74(3), 551-578.

Pennycook, G., & Rand, D. G. (2019). Umengwụ, ọ bụghị onye na -ele mmadụ anya n'ihu: A na -akọwa ike ị nweta ozi adịgboroja nke ọma site na enweghị echiche karịa site n'echiche nwere mkpali. Nghọta, 188, 39-50.

Swami, V., Voracek, M., Stieger, S., Tran, US, & Furnham, A. (2014). Echiche nyocha na -ebelata nkwenye na nchepụta nkata. Nghọta, 133(3), 572-585.

Teunisse, A. K., Ileba, TI, Fitness, J., & Sweller, N. (2020). Ọ kwesịrị ka m mara nke ọma: Mmepe nke njiri mara onwe onye nke nghọgbu. Akwụkwọ akụkọ mmadụ na mmekọrịta mmadụ na ibe ya, 46(3), 408-423.

Vosoughi, S., Roy, D., & Aral, S. (2018). Mgbasa nke eziokwu na ụgha n'Ịntanet. Sayensị, 359 (6380), 1146-1151.