Obi Dị Mma, Ụbụrụ Dị Mma

Ka anyị na-agafe akara ọkara afọ nke ọrịa COVID-19, ọtụtụ n'ime anyị ka na-arapara n'ụlọ maka ọtụtụ ụbọchị. N'ihi ya, anyị nwere ike ịnọtụ ntakịrị karịa ka ọ dị na mbụ. Anyị nwere ike na -ekiri telivishọn ogologo oge, na -arụ ọrụ na kọmpụta anyị, ma ọ bụ na -etinye aka na mmemme mmekọrịta mmadụ na ibe ya gụnyere nzukọ vidiyo. Nke a nwere ike inyere anyị aka ka anyị na ndị ọzọ na -emekọrịta ihe, mana ọ na -enyekwa aka na ibi ndụ ịla ezumike nke ọtụtụ n'ime anyị marala n'oge ọrịa.

Nke a bụ isi ihe dị mkpa iji mee ka ọ pụta ìhè n'ihi na ịnọgide na -ebi ndụ na -arụ ọrụ abụghị naanị ihe dị mkpa maka ahụ dị mma, mana ọ nwekwara ike nyere aka n'ịgụ ahụike.

Mgbe anyị na-amụ maka ụbụrụ, isi ihe a na-elekwasị anya bụkarị mkparịta ụka gbara gburugburu akwara ozi na akara neurochemical nke na-enye aka na akụkụ dị iche iche nke cognition dị ka ebe nchekwa, nlebara anya, ime mkpebi, wdg. akụkụ ahụ. Agbanyeghị, otu akụkụ a na-elegharakarị anya bụ na, dị ka akụkụ ọ bụla ọzọ nke ahụ, inye ọbara bụ otu n'ime ihe kacha mkpa maka ahụike ụbụrụ. Dị ka akụkụ ahụ ndị ọzọ, ụbụrụ chọrọ oxygen iji rụọ ọrụ nke ọma. N'ezie, ọ bụ ezie na ụbụrụ na-ebu akụkụ dị obere nke ahụ anyị n'ịdị arọ, ọ na-achọ ihe dị ka otu ụzọ n'ụzọ ise nke ikuku oxygen ezigara n'ime ahụ anyị niile.

Ozizi gara aga na-atụ aro na mgbanwe afọ na arụ ọrụ ụbụrụ na cognition nwere ike gbanwee site na mgbatị ahụ. Dabere na Scaffolding Theory of Cognitive Aging (STAC; Goh & Park, 2009), mmega ahụ nwere ike inyere ndị okenye aka itinye akụkụ nke ụbụrụ n'ụzọ ọhụrụ, na -akwalite arụmọrụ ọrụ ha. Enwere ike jikọta mmega ahụ na neurogenesis, ma ọ bụ ọmụmụ mkpụrụ ndụ ọhụrụ (Pereira et al., 2007), yana ejikọtara ya na ichebe mkpụrụ ndụ ụbụrụ na mpaghara ndị dị mkpa dị ka hippocampus (Firth et al., 2018). Nke a bụ otu mpaghara ụbụrụ dị mkpa maka ebe nchekwa. Nchọpụta a na-atụ aro na mbelata nke metụtara afọ na-adakarị n'ụda ụbụrụ nwere ike nwee ike belata mgbatị ahụ, nke nwere ike ịbara cognition uru. N’ezie, mmega ahụ nwekwara ike inye aka mee ka usoro akwara anyị ka mma, hụ na ka obi anyị na-akụ, ọbara nke nwere oxygen nwere ike zụọ ụbụrụ anyị.

Ewezuga imetụta ikike ọgụgụ isi ozugbo, mmega ahụ nwere ike ịba uru na -akpaghị aka maka cognition site na imetụta akụkụ ndị ọzọ nke ndụ anyị. Dịka anyị mere ka ọ pụta ìhè na post ikpeazụ anyị, ụra dị oke mkpa maka ikike nghọta anyị, a makwa mmega ahụ iji melite ogo ụra (Kelley & Kelley, 2017). N'ihi nke a, mmega ahụ nwere ike inyere anyị aka nweta ụfọdụ uru echiche nke ụra site n'ime ka ahụ anyị nwee ike zuru oke iji nweta ezigbo ụra. Ọzọkwa, a maara mmega ahụ iji belata nchekasị, ịda mba, na nchekasị (Mikkelsen et al., 2017), nke nwekwara ike na -enyere aka na -enweghị isi.

N'oge a, ọtụtụ n'ime anyị nwere ike na -eche, "Ọ dị mma na anaghị m ebi ndụ dị ndụ" ma ọ bụ, "Ọ nwere ike ịbụ oge gafeere m." Ọ dabara nke ọma, nyocha meta na nso nso a na-egosi na ọ bụ oge akachaghị ịmalite usoro mmega ahụ. Mmega ahụ na -enye aka n'ịrụ ọrụ kacha mma na ebe nchekwa na ndị okenye toro eto (Sanders et al., 2019). Ọbụna ndị okenye chọpụtara na ha nwere nsogbu nkwarụ na -egosi nkwalite na ikike ọgụgụ isi ha na -eso obere oge mmega ahụ ihe karịrị ọtụtụ ọnwa. Yabụ ọ bụrụ na ị na -emega ahụ ugbu a, nke ahụ dị egwu, na ọdịnihu gị ga -erite uru; mana ọ bụrụ na ị bidobeghị ibi ndụ ndụ, ị nwere ike bido taa wee rite uru na -aga n'ihu. Ihe dị mkpa bụ ka ị guzobe usoro mmega ahụ ị nwere ike idobe ka oge na -aga.

Dika ntuziaka ugbu a sitere na erslọ Ọrụ Maka Nchịkwa na Mgbochi Ọrịa (CDC), ndị okenye kwesịrị ịgbalị itinye aka na opekata mpe nkeji iri ise na ise mmega ahụ aerobic na ọ dịkarịa ala nnọkọ abụọ nke ọrụ na-eme ka ahụ sie ike kwa izu. Ọ bụ ezie na nkeji 150 kwa izu nwere ike ịdị ka ọnụ ọgụgụ na -akụda mmụọ, mgbe etinyere ya n'ime obere iberibe, ebumnuche a nwere ike ịdị ka ọ dị mfe ịbịaru nso.

Dịka ọmụmaatụ, ọ bụrụ na anyị na -eme mmega ahụ maka nkeji iri atọ kwa ụbọchị, anyị ga -enwe ike iru ebumnuche CDC ka ụbọchị ise gachara. Nke a na -enye anyị izu ike ụbọchị abụọ n'ime otu izu. Ma ọ bụ, ọ bụrụ na ọ masịrị ya, anyị nwere ike itinye aka na mmega ahụ maka nkeji iri ise kwa ụbọchị iji rute ebumnuche CDC ka ụbọchị atọ gachara. Nke a ga -ahapụ anyị ụbọchị anọ iji zuru ike, ma ọ bụ tinye aka na mmega ahụ ike.

N'ezie, enwerekwa ihe mgbochi ndị ọzọ nwere ike ịtụle mgbe ị na -agbalị imezu ebumnuche a. Nke mbu, kedu ụdị ọrụ mmega ahụ a na -ahụta ka ọ “na -agafe agafe”? Ka anyị na -etolite, ọtụtụ n'ime anyị nwere ike na -enwe ihe mgbu ma ọ bụ na -adịchaghị mkpagharị karịa nke anyị. Nke a nwere ike ime ka mmegharị ahụ sara mbara sie ike. Ọ dabara nke ọma, dị ka CDC si kwuo, mmega ahụ aerobic na -adịghị mma gụnyere ọrụ ọ bụla ebe, “ị ga -enwe ike ikwu okwu, mana ịgaghị abụ abụ na abụ kachasị amasị gị.” Nke a nwere ike ịgụnye ịga ije ngwa ngwa, igbutu ahịhịa, yana maka anyị nwere nsogbu hip ma ọ bụ ikpere, ịnya igwe nwere ike bụrụ nnukwu nhọrọ. Nhọrọ ndị ọzọ maka ndị anyị nwere azụ, hip ma ọ bụ mgbu ikpere, gụnyere klaasị aerobics mmiri, ma ọ bụ igwu mmiri n'ime ọdọ mmiri.

Kedụ ka anyị ga -esi mezuo ebumnuche mmega ahụ n'oge ọrịa na -efe efe? A na -eji ọtụtụ n'ime anyị arụ ọrụ na mgbatị ahụ ma ọ bụ na -aga ogologo ogologo oghere ime ụlọ dị ka nnukwu ụlọ ahịa ma ọ bụ ahịa. Ịdọpụ anụ ahụ emeela ka nke a sie ike, n'ihi na a na -emechi ụfọdụ oghere ime ụlọ buru ibu ma ọ bụ na enwere ọtụtụ mmadụ gburugburu ka ha nwee ike ịga ebe dị anya nke ọma.

Nke a bụ nnukwu ohere ịpụ n'èzí! Dị ka ọtụtụ akụkụ nke mba ahụ na -amalite ịlaghachi ọrụ, ọrụ ụtụtụ n'èzí nwere ike ịbụ ụzọ kachasị mma iji nweta mmega ahụ anyị mgbe anyị na -adọpụ anụ ahụ nke ọma. Ogige ntụrụndụ na ụzọ obodo bụ ebe dị mma itinye aka na mmemme ndị a. Ka oge oyi na -eru nso, ọ nwere ike ịdị mkpa ka anyị weghachite ụfọdụ ihe anyị na -eme n'ime. Ọ bụ ezie na ọ nwere ike na -agwụ ike, ime laps n'ime ụlọ, ma ọ bụ ịrịgo na steepụ dị n'ụlọ anyị ma ọ bụ ụlọ anyị, ka nwere ike nye anyị otu uru ikuku dị ka ịpụ n'èzí ma ọ bụ n'obere ohere. Ihe dị mkpa ebe a bụ ijigide ike na ogologo oge, ọbụlagodi mgbe ị nọ n'ime.

Ọ nwere ike ịdị anyị mkpa imepụta ihe, mana ọbụlagodi n'oge ọrịa na -efe efe, ọ ka nwere ike itinye aka na mmega ahụ aerobic na ịtọlite ​​omume ọma. N'ime ime nke a, n'ime obere oge, anyị nwere ike ịkwalite ụra anyị ma jigide ọnọdụ anyị. N'ime ogologo oge, anyị nwere ike idowe cognition na ahụike ụbụrụ ka anyị na -aka nka.

Goh, JO., & Park, DC (2009). Neuroplasticity na ịka nká: echiche nke ịka nká na cognition. Ntughari akwara ozi na akwara ozi, 27 (5), 391-403. ma ọ bụ: 10.3233/RNN-2009-0493

Kelley, GA, & Kelley, KS (2017). Mmega ahụ na ụra: nyochaa usoro nyocha nke meta -meta gara aga. Akwụkwọ akụkọ nke Evidence-Medicine, 10 (1), 26-36. https://doi.org/10.1111/jebm.12236

Mikkelsen, K., Stojanovska, L., Polenakovic, M., Bosevski, M., & Apostolopoulos, V. (2017). Mmega ahụ na ahụike uche. Maturitas, 106, 48-56. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2017.09.003

Pereira, AC, Huddleston, DE, Brickman, AM, Sosunov, AA, Hen, R., McKhann, G.M, ... & Small, SA (2007). Mmekọrịta dị na vivo nke neurogenesis na-emega ahụ na gyrus dentate okenye. Usoro nke National Academy of Sciences, 104 (13), 5638-5643.

Sanders, L. M., Hortobágyi, T., la Bastide-van Gemert, S., van der Zee, EA, & van Heuvelen, M. J. (2019). Mmekọrịta mmeghachi omume n'etiti mmega ahụ na ọrụ ọgụgụ isi na ndị okenye nwere na enweghị nkwarụ ọgụgụ isi: nyocha usoro na meta-nyocha. PloS otu, 14 (1), e0210036.