Dementia na ụra

Ndinaya

• Dementia dị mkpa na -agụ
• Ihe kpatara njide onwe onye na-ada n'ime nkwarụ

Ị nwere ike chọpụtala, dị ka m nwere, akụkọ na -adịbeghị anya na mgbasa ozi akụkọ banyere mmụba dị ukwuu na ọnụego igbu onwe onye kemgbe ngwụcha 1990s. Ọnụego ahụ mụbara karịa 25% n'etiti 1999 na 2016 yana mmụba na 49 nke steeti 50. Ekwenyere m na ụfọdụ ihe na -akpata mmụba a metụtara ịba ụba nke ịhụ ihe onwunwe n'anya na enweghị isi nke ọtụtụ ndị na -ahụ maka ọha anyị. Ihe ọ bụla kpatara ya, igbu onwe onye nwere ike bụrụ ihe siri ike ịkọ n'akụkụ ndị ọkachamara ahụike uche yana ọ na -agbawa obi imechi ndị ezinụlọ na ndị enyi onye onye ha hụrụ n'anya nwụrụ. Ọ bụ ahụmịhe m na psychotherapy ezubere inyere ndị ezinụlọ na ndị enyi a aka nwere ike bụrụ ọrụ kacha sie ike onye na -agwọ ọrịa ga -arụ. Ka m na -eche maka nke a, echetara m ọnwụ ọjọọ Robin Williams gburu onwe ya. O nweela nkụda mmụọ, o yikwara ka ọ na -amụta na ya nwere mmalite mmalite dementia karịrị akarị nke na ọ họọrọ igbu onwe ya. Maka ezinụlọ ya na ọtụtụ ndị egwu nke a bụ ihe omume na -agbawa obi.

Inweta nchoputa nke nkwarụ ọgụgụ isi dị nro ma ọ bụ nkwarụ nwere ike imebi ndị ọrịa na ndị ezinụlọ ha. A na -achọpụta ntụpọ nghọta dị nro mgbe ndị mmadụ na -aka nka ma na -enwe nsogbu ọgụgụ isi ugboro ugboro karịa nke ndị otu ọgbọ ahụ nwetara. Ọ na -agụnye nsogbu ndị dị ka ichefu ozi a mụtara n'oge na -adịghị anya, ichefu ihe omume dị mkpa dị ka nhọpụta ndị dọkịta, inwe mmetụta nke ime mkpebi, na inwe mkpebi na -akawanye njọ. Mgbanwe ndị a dị oke mkpa nke na ndị enyi na ndị ezinụlọ na -ahụ ha. Mmetụta ọgụgụ isi dị nro nwere ike bụrụ ihe butere ọrịa Alzheimer ma eleghị anya ọ na -abụkarị n'ihi otu ụdị mgbanwe na -eme na ụbụrụ n'oge mmepe nkwarụ.

Mmetụta ọgụgụ isi dị nro bụ ọnọdụ etiti adịghị arụ ọrụ nke uche n'etiti nke a hụrụ na ịka nká nkịtị na nkwarụ n'ezie (Petersen, RC, 2011). Dịka, ebe nchekwa na -agbada na afọ, mana ọ bụghị ruo n'ókè na ọ na -emebi ike ịrụ ọrụ. Ọnụ ọgụgụ pere mpe nke mmadụ, ihe dị ka otu onye n'ime 100, nwere ike nwee ike ibi ndụ na -enweghị mgbagha echiche ọ bụla. Anyị ndị ọzọ abaghị ọgaranya. A na -achọpụta ntụpọ nghọta dị nro mgbe arụ ọrụ ọgụgụ isi na -ada ada karịrị ihe a ga -atụ anya na ọ bụ naanị ịka nká. N'etiti ndị mmadụ karịrị afọ 65 dị n'agbata 10% na 20% na -emezu ụkpụrụ maka nkwarụ ọgụgụ isi dị nro. Ọ bụ ihe nwute, ọmụmụ egosila na ọtụtụ ndị nwere obere nkụda mmụọ nọ n'ihe egwu dị ukwuu maka ịmalite nkwarụ. Maka ndị nwere nkwarụ dị nro, ọrụ dịka ịkwụ ụgwọ na ịzụ ahịa na -esiwanye ike. Achọpụtala m ọtụtụ mgbe nnukwu nsogbu nke nkwarụ ọgụgụ isi a na -ebute ndị ọrịa.

Ntụle akwụkwọ nke Da Silva (2015) duziri chọpụtara na nsogbu ụra na -emekarị na mgbaka ma na -ebu amụma mbelata echiche nke ndị okenye nwere isi mgbaka. Ọ ga -ekwe omume ịchọpụta na ịgwọ nsogbu ihi ụra na ndị nwere obere nkụda mmụọ na nkwarụ nwere ike nyere aka chekwaa cognition, na inyocha nsogbu ụra na ndị ọrịa nwere obere nkụda mmụọ nwere ike inye aka mata akara mbụ nke mgbaka. Cassidy-Eagle & Siebern (2017) rịba ama na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 40% nke ndị mmadụ karịa afọ 65 na-akọ ụdị nsogbu ụra na 70% nke ndị gafere afọ 65 nwere ọrịa anọ ma ọ bụ karịa. Ka ndị mmadụ na -eme agadi, ụra na -aghọ nkewa, ụra miri emi na -ebelata. Ka ha na -akawanye nká, ndị mmadụ na -adịchaghị arụ ọrụ ma na -adịchaghị ahụ ike, nke a na -enyekwa aka na mmụba nke nsogbu dịka ehighị ụra nke ọma. Mgbanwe ndị a na -eme ugboro ugboro ma na -akawanye njọ n'ime ndị nwere nkwarụ dị nro. Ejikọla oge ka ukwuu n'ịrahụ ụra na iwe ogologo oge ịrahụ ụra nwere nnukwu ihe ize ndụ nke ịmalite nkwarụ ọgụgụ isi dị nro ma ọ bụ nkwarụ na ndị agadi.

Ọ dabara nke ọma, achọpụtala ịkpa agwa akparamaagwa ka ọ dị irè n'ịgwọ ehighị ụra nke ọma na ndị okenye dịka ọ dị na ụmụaka. Ọtụtụ ndị meworo okenye na -ahụ na ọgwụgwọ akparamagwa nke mmụọ ka a nabata karịa ọgwụgwọ ọgwụ, n'otu akụkụ, n'ihi na ọ nweghị mmetụta ndị metụtara njikwa ọgwụ nke ehighị ụra nke ọma. Cassidy-Eagle & Siebern (2017) jiri enyemaka mmụọ nke onye ọkà n'akparamàgwà mmadụ nyere ndị okenye 28 okenye nwere afọ 89.36 dị afọ, bụ ndị zutere ụkpụrụ maka ụra nke ọma na adịghị ike ọgụgụ isi dị nro. Ntinye aka ọgwụgwọ a mere ka ụra ka mma na usoro ọrụ ka mma dị ka nhazi na ebe nchekwa. Nke a na -egosi na ịkpa agwa akparamaagwa nwere ike bụrụ enyemaka aka maka ndị ọrịa na -enwe nkụda mmụọ dị nro. A ga -achọ nyocha ọzọ iji nyocha nke ọma uru ọ ga -erite na ọgwụgwọ ọrịa maka ehighị ụra nke ọma n'ime ndị ọrịa a.

Ụdị isi nkwarụ bụ ọrịa Alzheimer, ọrịa Parkinson nwere nkwarụ, nkwarụ na ahụ Lewy, nkwarụ vaskụla, ọrịa Huntington, ọrịa Creutzfeldt-Jakob, na dementia frontotemporal.Ọtụtụ ndị mmadụ maara ọrịa Alzheimer na ọrịa Parkinson na mgbaka. N’ezie, ọrịa Alzheimer bụ ihe kacha akpata nkwarụ n’oge agadi. A maara ọrịa Parkinson nke ọma ma na-ejikọkarị ya na nkwarụ. Ihe dị ka pasent 80 nke ndị ọrịa Parkinson ga -azụlite ụfọdụ nkwarụ n'ime afọ asatọ. N'agbata 40% na 60% nke ndị ọrịa nwere nkwarụ na -emetụta ụra nke ọma. Insomnia bụ naanị otu n'ime ọtụtụ nsogbu ihi ụra nke nwere ike imebi ndụ na ọgwụgwọ ndị ọrịa nwere nkwarụ. A makwaara na ọgba aghara ụra na -abawanye, yana mgbanwe EEG nke enwere ike ịhụ na polysomnography, na -akawanye njọ yana nkwarụ nkwarụ.

Ọrịa Alzheimer bụ ọrịa neurodegenerative nke na -aga n'ihu na -ebelata ebe nchekwa yana na -arụ ọrụ ọgụgụ isi ka oge na -aga. Ihe ruru 25% nke ndị ọrịa nwere ọrịa Alzheimer dị nwayọ na ọkara na 50% nwere ọrịa na -adịghị ala ala nwere nnukwu nsogbu ụra nwere ike ịchọpụta. Ndị a gụnyere ehighị ụra nke ọma na ihi ụra nke ọma n'ụbọchị. Ikekwe nke kacha njọ n'ime nsogbu ndị a metụtara ihi ụra bụ ihe jikọrọ circadian nke '' ọdịda anyanwụ '', n'oge nke a, ndị ọrịa na mgbede na-amalitekarị inwe ụdị mmụọ nke nwere ọgba aghara, nchekasị, mgbakasị ahụ, na omume ike nwere ike. na -agagharị n'ụlọ. N'ezie, nsogbu ihi ụra n'ime ndị ọrịa a bụ nnukwu ihe na -enye aka na nhazi ụlọ ọrụ n'oge, na ịgagharị na -ebutekarị mkpa ndị ọrịa a nọrọ na mpaghara akpọchiri akpọchi.

A na -ejikọ ọrịa Parkinson na nkwarụ yana nnukwu nsogbu ihi ụra gụnyere ịrọ nrọ nke nwere ike metụtara atụmatụ ụra REM na -apụta n'oge ịmụrụ anya, nsogbu omume ihi ụra REM mgbe ndị mmadụ na -eme nrọ, na ibelata ịdị mma ụra. Nsogbu ndị a nwere ike isi ezigbo ike maka ndị ọrịa, ezinụlọ ha na ndị na -elekọta ha.

Nsogbu ihi ụra nke mbụ ndị ọrịa nwere ụdị nkwarụ ọ bụla bụ ehighị ụra nke ọma, oke ihi ụra ehihie, mgbagharị mgbagharị circadian, na imebiga ihe ókè n'abalị dị ka ịgba ụkwụ, ime nrọ, na ịkpafu. Nzọụkwụ mbụ iji nyere aka n'ịgwọ nsogbu ndị a bụ ka ndị dibịa ha mata ụra ọzọ ma ọ bụ nsogbu ahụike ka enwere ike gwọọ ha nwere ike nyere aka meziwanye ihe isi ike ndị a. Dịka ọmụmaatụ, ndị ọrịa nwere ike ịnwe ọrịa ụkwụ ụkwụ na -adịghị akwụsị akwụsị, nsogbu ihi ụra, ịda mbà n'obi, mgbu, ma ọ bụ nsogbu eriri afo, ha niile nwere ike imebi ụra. Ọgwụgwọ ọrịa ndị a nwere ike inye aka belata ehighị ụra nke ọma na oke ụra ehihie. Nsogbu ahụike dị iche iche na ọgwụ ejiri agwọ ha nwere ike inye aka na nsogbu ihi ụra na ndị ọrịa nwere nkwarụ. Ọmụmaatụ ga -abụ ohere enwere ehighị ụra nke ukwuu na -akpata site na iji ọgwụ mgbochi ọgwụ na -arụ ọrụ iji gwọọ ịda mba.

Dementia dị mkpa na -agụ

Ihe kpatara njide onwe onye na-ada n'ime nkwarụ