Kpachara anya maka onye na -ekwu okwu

Kedu ihe na -agbata gị n'uche mgbe ị nụrụ okwu a, "whistleblower"? Ọtụtụ mgbe, okwu a na -ejikọ ihe onyonyo nke ndị ọrụ na -etinye ọrụ ha na ibi ndụ ha n'ahịrị iji kpughee omume adịghị mma dị ka wayo ma ọ bụ mmejọ ndị ọzọ ma ha bụ iwu akwadoghị, omume rụrụ arụ ma ọ bụ enweghị ụkpụrụ. N'ime otu blọọgụ m gara aga, edere m banyere ịga Sherron Watkins, onye bụ otu n'ime ndị na -ama ama na mkpughe nke Enron. Ọ bụ ihe ịtụnanya ịnụ ka Nwaanyị Watkins sirila nọrọ n'etiti ime ime Enron, wee chọpụta ka Enron execs si eji aghụghọ eme ihe iji bulie ọnụ ahịa ngwaahịa Enron yana iji megharịa ahịa ahịa gas. Nke kadị njọ bụ mgbe otu ndị ọrụ a jiri ego ezumike nka ndị ọrụ Enron gbapụ iji kpuchie ụgwọ. Mgbe ụlọ kaadị daa, Enron gbadara agbagọ, ọtụtụ n'ime ụlọ elu nke Enron chere oge ụlọ mkpọrọ ihu, ebe ndị ọrụ Enron (gụnyere Watkins) hapụrụ ọrụ ma ọ bụ ego ezumike nka.

Otú ọ dị, ọ bụghị ndị na -ekwu okwu mkparị niile bụ otu. Were dịka ọmụmaatụ ọrụ Matthiesen, Bjorkelo and Burke (2011), onye dere ọrụ akpọrọ: Mmegbu ebe ọrụ dị ka akụkụ gbara ọchịchịrị nke Whistleblowing. Ha na-enye nkọwa zuru oke nke ma onye na-ekwupụta ihe na-eme nke ọma na ndị na-eme mkpọtụ ndị na-akpali naanị site n'ọdịmma onwe ha. Miethe (1999) rụtụrụ aka na ọ bụ ezie na enwere ike ịhụ ụfọdụ ndị na -akparị mkparị dị ka ndị na -eme ihe ike, ndị na -achọghị ọdịmma onwe ha naanị na -eme ihe na "ọnụ ahịa pụrụ iche" ndị ọzọ ka enwere ike ịkọwa dị ka "ịchọ ọdịmma onwe onye na mpako" (nke a na -akọwakarị dị ka "nsị", "oke"), “Ntụpọ”, “finks” na “blabbermouths”.. Ọ dị mkpa ka anyị leba anya na mkpali nke ndị na -eme mkpọtụ. Ndị otu ma ọ bụ ndị mmadụ n'otu n'otu na -eme ihe megidere iwu, omume rụrụ arụ ma ọ bụ n'ụzọ iwu na -akwadoghị? ime ihe ọjọọ kama ọ na -eme ya n'ihi anyaukwu, ịbọ ọbọ, ma ọ bụ iji mee ka ohere nke ịkwalite onwe ha n'ọkwa ọkwa dị elu? ma ọ bụ mepụta ozi ụgha iji weda onye nlekọta, onye isi ụlọ ọrụ ma ọ bụ onye ọrụ ibe ya wee nwee ike mee ya n'amaghị ama, n'okpuru iwu na -apụtachaghị ìhè, a ga -echebekwa ndị a pụọ ​​na mmegwara, n'otu ụzọ ahụ ndị na -ekpughe aghụghọ ma ọ bụ izu ohi maka omume ma ọ bụ a na -echebe ihe kpatara obi ebere. Ọtụtụ n'ime anyị enweghị nsogbu na ezi ndị na -eme mkpọtụ na -enweta nchekwa n'okpuru iwu mgbe ihe kpatara ha dị mma ma dị mma, mana kedu maka ndị na -eme mkpọtụ aghụghọ na -agha ụgha ma na -agbagha ozi iji bulie onwe ha elu? Ọ bụ na otu n'ime Iwu iri ahụ, “Agbala Àmà Ụgha megide Onye Agbata Obi Gị”? N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, emela ụgha banyere ndị ọzọ, ọ dị mma?

N'ọnọdụ mmeghe nke aghụghọ nke anyị onwe anyị maara, otu ndị ọrụ ọchịchị steeti sociopathic nke onye gọvanọ steeti ahụ họpụtara maka ahụmịhe ya na afọ 20 nke ahụmịhe ya. agafeela maka nkwalite. N'ikpeazụ, a manyere onye isi ọrụ ịgba arụkwaghịm mgbe e boro ya ebubo na ọ nyere "ndị enyi ya" onyinye, mgbe n'ezie, ịgbasa onyinye bụ omume a nabatara n'etiti ndị bu ya ụzọ. Na mgbakwunye, a na -agụ dollar ọ bụla nke ego enyere maka ka ọ na -aga n'iwu ụlọ na ịgbasa ọrụ mmemme. Ị nwere ike ịtụ anya ịhụ site na ihe atụ a ihe kpatara ọtụtụ ndị ọkachamara anaghị achọ akụkụ nke gọọmentị steeti ma ọ bụ nke gọọmentị etiti n'ihi ụdị ịkwa njakịrị nke anyị kọwara n'ụzọ dị mkpirikpi n'elu, yana teepu uhie na -egbochi ndị gbara mbọ inwe ike ime ihe ziri ezi na inweta ihe n'ezie. mere. Kama nke ahụ ihe ọtụtụ ndị isi ụlọ ọrụ na -amụta bụ ka esi egwu egwuregwu a. Ihe na -eme ka ihe ka njọ bụ mgbe a na -ahọpụta "ndị mba ọzọ" nye steeti ma ọ bụ gọọmentị ime ọkwa ikike na -enweghị ndị ọrụ ga -akwado ha. Ọtụtụ mgbe ha anaghị adịte aka, ozi ha na -abịa bụ "ndị ọkachamara ekwesịghị itinye akwụkwọ".

Yabụ kedu ihe anyị nwere ike ịmụta na akụkọ '' whistleblower '' akụkọ a? Nke mbụ, ọ bụghị ndị niile na -ekwupụta nkata nwere obi ike, omume na ịdị uchu dị ka Sherron Watkins ma ọ bụ kemist, Jeff Wigand onye kpughere ụgha ụlọ ọrụ ụtaba maka ọha na eze gbasara ezigbo mmerụ anwụrụ sịga. Ọ bụghị ndị niile na -ebo ebubo na ndị na -ekwuchite ọnụ nwere ebumnobi ziri ezi. Ụfọdụ na -achọ ịkwalite ọrụ nke ha ma fewe akwụ ha. Mgbe ị na -ekpebi nke bụ nke, enwere aro abụọ: 1) chọpụta onye na -erite uru na onye na -eme whistleblower na 2) soro ego ... ya bụ. onye na -enweta ego.

Maka gị niile sociopaths-in-training nọ ebe ahụ, ọ bụrụ na ịchọrọ ịchụpụ onye isi gị, onye ọrụ ibe gị ma ọ bụ ọbụna onye isi, mee ụgha banyere ha wee nọdụ ala na-ekiri ihe ọkụ ọkụ. Kwuo na ha na atụrụ ha na -enwe mmekọahụ ma ọ bụ ihe ọzọ dị oke egwu n'ihi na oge uzuzu ga -akwụsị wee hapụ onye isi gị ma ọ bụ onye nlekọta gị, a ka ga -enwe ndị kwenyere ihe niile ha gụrụ n'akwụkwọ akụkọ ma ka ga na -eche, "ma eleghị anya onyeisi na -enwe mmekọahụ na atụrụ ”. Were dịka ọmụmaatụ Gọvanọ New Jersey ugbu a, Chris Christie. Enweela isi okwu abụọ ebe a na -ebo Christie ebubo nke adịghị mma. Nke mbụ na nke kacha ọhụrụ bụ asịrị Bridge Gate, nke na -amalite ị nweta mmachi. Ụfọdụ na -ekwu na ọnụ ụzọ ámá Bridge nwere ike bụrụ nnukwu ihe kpatara na a họpụtaghị Christie ka ọ bụrụ osote Trump. Nke ọzọ metụtara akụkọ nke New York Times mebiri na 2012 nke boro ebubo na njikọ Christie na nkwekọrịta nde kwuru nde na-enye ụlọ ọkara nke steeti nyere ego maka ndị na-apụta n'ụlọ mkpọrọ steeti. Times kọrọ na ọtụtụ n'ime ụlọ ọkara ndị a anaghị elekọta nke ọma na ọ bụ ihe a na -ahụkarị maka ndị bi na ọkara ụlọ ịhapụ tupu ha ejewe ozi oge ha. N'ime otu ihe atụ dị otu a, otu n'ime ndị bụbu ihe ọjọọ ndị a, David Goodell, onye si n'ụlọ ndị a na-adịghị mma na-agba ọsọ, mechara gbuo enyi nwanyị mbụ. (Ụda dị ka okwu Willy Horton nke na-eme onye na-azọ ọkwa onyeisiala, mkpọsa Michael Dukakis?) Mana na agbanyeghị akụkọ nwere ọtụtụ ihu na New York Times site n'aka onye nta akụkọ Sam Dolnick, ebubo ndị e boro Christie enwetabeghị traction. Ọtụtụ ruo taa, ka na -ajụ ihe kpatara ya?

Ya mere, lee ihe ị ga -echebara echiche. Kedu ihe kpatara ụfọdụ ihe adịghị mma, wayo ma ọ bụ nrụrụ aka nke ndị na -eme mkpọtụ na -akọ anaghị ebute mgbanwe ọ bụla (dị ka nke Gọvanọ Christie) ebe oge ndị ọzọ ebubo ụgha nke ndị na -eme mkpọtụ na -amaghị aha ha nwere ike ime ka ndị ruru eru hapụ ọrụ ha. Nke a ga -abụ ihe ọmụmụ na -atọ ụtọ ileba anya ebe ebubo na -ebo ebubo na -enweta mmachi ebe ndị ọzọ ha na -ada n'ụzọ.

Ntuziaka na ọgụgụ a tụrụ aro:

Ndị na -arụ ọrụ na -egbu egbu: Otu esi eme ndị na -adịghị arụ ọrụ na -arụ ọrụ. A. Cavaiola na N. Lavender.

Babiak, P. & Hare, RD (2006). Agwọ na uwe: Mgbe Psychopaths na -aga ọrụ. New York: Harper Collins.

Dolnick, Sam (2012, June 16). Ka ndị gbapụrụ agbapụ na -apụta, azụmahịa ntaramahụhụ na -aga nke ọma. Akwụkwọ akụkọ New York.

Krugman, Paul (2012, June 21). Ụlọ mkpọrọ, ijikọ onwe ha na nkwado. Akwụkwọ akụkọ New York.

Mattiesen, SB, Bjorkelo, B., & Burke, RJ (2011). Iji ike arụ ọrụ arụ ọrụ dị ka akụkụ ọjọọ nke ya

Ịkpọ ụfụ. Na S. Einarsen, H. Hoel, Zapf, D. & Cooper, CL (Eds.) Iji ike emegbu mmadụ na

Mmekpa ahụ n'ebe ọrụ. 2nd ed Boca Raton, FL: CRC Press/Taylor & Francis Group (pp 301-324).

Miethe, TD (1999). Ịgba mkpọrọhịhị n'ebe ọrụ: Nhọrọ siri ike n'ịgba aghụghọ, mkpofu na mmegbu n'ọrụ. Boulder, CO: Westview Pịa.